Логотип Казан Утлары
Публицистика

НӘСЕРЛӘР

Нәсер. әдәби жанр буларак. приза белән поэзия арачвнда тора, шушы ике тцп нең дә элементларын )'з эченә ала. Нәсернең асылында. гадәттә, чәчмә белән язылган шигъри халәт һәм хис ята. әсәрдә субъектив бәяләү моменты, телнең эмоциональ хасиятләре зур роль уйный Кайбер нәсерләрдә эчке ритмика да булырга. мөмкин, ләкин ул шигырьдәге шикелле эзлекле рәвештә дәвам иттерелми һәрбер тойгы үзенчә булган кебек, һәр нәсер дә. хисләр чагылышы буларак, форма ягыннан аерылып тора. I , Дөнья әдәбиятында нәсерләр язган зур әдипләр аз түгел. Русларда аньдИ. С. Тургенев проза белән язылган шигырь дигән шартлы термин белән атап һәм шулай чзып. турыдан-туры шигъриятнең үзенә. үк кертә, французларда Ш Бодлер исә аңа чаклы ук «Проза белән язылган поэма лар» китабын чыгарган була. Бу уңайдан, бәлки, ак шигырь [метрик үлчәүле. ләкин -рифмасыз) һәм французча верлибр дип аталган ирекле шигырь (я метрик, я дисметрик үлчәүле. гадәттә риф масыз) төшенчәләрен дә искә алып-ачыклап ут) кирәктер. Соңгысының классик үрнәге итеп. «Игорь полкы турында сүз» поэмасын, бельгияле Э Верхарн шигырьләренең русчага тәрҗемәләрен. Пушкин. Фет. Бунин. Брюсов Һәм Блоктан гаять камил полиметрия үрнәкләрен. Андрей Белыйның исә «Битлекләр» исемле бөтен бер романын — кыскасы, полиметрия белән язылган бүтән бик к\п әсәрләрне китерергә мөмкин. «Синие горы Кавказа, приветствую вас! Вы взлелеяли детство мое: вы носили меня на своих одичалых хребтах, облаками меня одевали, к небу меня приучали, и я . той поры все мечтаю об вас да о небе...» (М Лермонтов) Проза белән язылган бу өзек, әгәр аны тезмә юлларга бүлгәләп язсаң, әлбәттә, шигырь булып укылачак һәм яңгыраячак. Рус поэзиясендә ирекле шигырьнең интонацион-фризалы төре һәм басымлы-акцент- лысы бар. Шу ларның һәркайсы исә һәм рифмасыз, һәм рифмалы була ала Мәсәлән: Жил старик со своею старухой У самого синего моря: Они жили в ветхой землянке Ровно тридцать лет и три. года (А. Пушкин) Чуть ночь превратится в рассвет. Вижу каждый д.е н ь я Кто в глав. Кто в ком, Кто в полит, * Кто в просвет. Расходится народ в учрежденья. (В Маяковский) Проза рифмасы белән язылган барча бу төр шигъри эчтәлекле әсәрләрне, нәсер дип чикләмичә әлбәттә, журнал күптәннән баса килә һәм алда да басачак. Тырышыбрак һәм ярышып язсак, аларның тагын да яхшыраклары дөнья күрер әле. Нәсер татар әдәбиятында да күптәнге һәм кыен жаһр Ф Әмирхан. М Мак- ■ уд. Ф Әсгать. Г Кутуй һ б язучылар бу өлкәдә матур-матур үрнәкләр калдырды. Әмма соңгы елларны бездә нәсер жанрына игътибар ки.цеп онытылып бари шикел-. ле Шуны истә тотып, укучыларыбызги берничә нәсер тәкъдим итәбез.